Alles wat je nog niet wist over whisky
Het overkomt ons allemaal wel eens (of vaker). Het is weekend en je zit op de bank en opeens heb je zin in een drankje. Er zijn zoveel verschillende keuzes, maar je keuze valt al snel op whisky. Is dat verrassend? Nee! Whisky is momenteel de meest gedronken drank ter wereld. Tegenwoordig wordt whisky overal ter wereld geproduceerd, met Schotland en Ierland op kop. Maar wie heeft whisky uitgevonden en weet je hoe whisky eigenlijk wordt gemaakt?
Inhoud
Waar en wanneer werd whisky uitgevonden?
Voordat we het kunnen hebben over de uitvinding en geschiedenis van whisky, is er een hele geschiedenis van distillatieprocessen die hieraan voorafging. De kunst van het distilleren ontstond in 2000 voor Christus in een gebied dat nu bekend staat als Irak en Syrië, dat toen Mesopotamië heette. Distillatie werd toen niet gebruikt om sterke drank te produceren. In plaats daarvan werd er parfum van gemaakt.
De eerste schriftelijke vermelding van distillatie werd gemaakt door de oude Griekse filosoof Alexander van Aphrodisiac in 100 na Christus. Hij beschrijft het proces om zeewater te distilleren tot zuiver drinkwater. De kennis van destillatie verspreidde zich naar Europa in 500 – 1000 na Christus.
Whisky ontstond meer dan 1000 jaar geleden, rond 1000 – 1200 na Christus, toen distillatie de migratie maakte van het vasteland van Europa naar Schotland en Ierland. Bij gebrek aan de wijngaarden en druiven van het vasteland, wendden de Schotse en Ierse kloosters zich tot het gisten van graanbeslag, wat resulteerde in de eerste distillaties van moderne whisky. Onder de indruk van de distillatietechniek brachten ze het naar Ierland waar ze de mogelijkheden met deze techniek onderzochten. De eerste drank die in de buurt kwam van whisky werd gemaakt van gerst en water. De drank was echter nog te sterk en rijpte niet lang genoeg in vaten. Het werd aqua vitae genoemd.
Als we kijken naar de geschiedenis van Schotse whisky, kunnen we zeggen dat in 1494 het distilleren van whisky in Schotland in volle gang was, zoals blijkt uit een vermelding in de Exchequer Rolls. De oudste whiskystokerij ter wereld is de Old Bushmills Distillery in Noord-Ierland (1608).
Hoe whisky wordt gemaakt
Er zijn verschillende voorafgaande stappen voordat whisky bij een whiskygroothandel terechtkomt. Eerst leggen we uit hoe whisky gemaakt wordt. De enige ingrediënten die gebruikt worden in het productieproces van whisky zijn graan, water en gist. Maar hoe wordt whisky precies gemaakt en is het een gemakkelijke drank om te maken? Verrassend genoeg kost het meer tijd en moeite dan je denkt. We nemen het proces stap voor stap met je door.
1. Het mouten
Het productieproces van whisky begint met het mouten van gerst. Gerst bevat zetmeel, dat moet worden omgezet in suiker. Hier gebeuren twee cruciale dingen: na 2 tot 3 dagen in warm water geweekt te hebben, ontkiemt de gerst. Daarna wordt het gedroogd op de moutvloer waar het zetmeel wordt omgezet in suiker. Het ontkiemen stopt wanneer de gerst in een droogoven (klin) wordt geplaatst voordat hij wordt gemalen.
2. Mengen
De gemalen gerst wordt gemengd met heet water in een mengvat, ook wel ‘mash tun’ genoemd. De kwaliteit van het gebruikte water is ook van invloed op het eindproduct, omdat het water soms mineralen bevat of beïnvloed is door het bodemtype. Omdat het de basis is voor alcohol, ontstaat tijdens dit proces de substantie die ‘wort’ wordt genoemd. Het proces wordt meestal drie keer herhaald met oplopende temperaturen.
3. Gisting
De wort die ontstaat wordt gekoeld en verzameld in grote vaten, ook wel ‘washbacks’ genoemd. Hier vindt het gistingsproces van de whisky plaats. De gist zorgt ervoor dat de aanwezige suiker verandert in alcohol.
De resulterende vloeistof, die nog steeds een zeer laag alcoholpercentage heeft (ongeveer 6%), wordt de ‘wash’ genoemd.
4. Distilleren
Het vloeibare mengsel wordt verhit in twee koperen distilleerketels, de pot still en de spirit still. Kort gezegd is distillatie het proces waarbij het water en de alcohol van elkaar worden gescheiden. Scotch wordt gemaakt door twee keer te distilleren, terwijl er in Ierland de voorkeur aan wordt gegeven om drie keer te distilleren. Het proces in de distilleerketels:
- De vloeistof wordt verwarmd in de distilleerketel. De vloeistof verdampt en stijgt op tot de hals van de distilleerketel waar het condenseert. Deze eerste substantie bevat iets meer dan 20% alcohol en wordt ‘lage wijn’ genoemd. De lage wijn wordt overgebracht naar de distilleerketel. De geproduceerde alcohol wordt in drie delen verdeeld. Alleen de alcohol uit het midden van de distilleerketel wordt gebruikt om whisky van te maken. Deze heeft een alcoholpercentage van 65-70%.
De uiteindelijke smaak en het karakter van de whisky hangt af van de vorm van de distilleerketel. Stills met een lange “hals” produceren fijnere en zachtere smaken. Korte en bredere ketels geven vollere en rijkere smaken.
5. Rijping
Tijdens de jaren dat de whisky in vaten rijpt, ontwikkelt hij zijn kleur, aroma’s en complexiteit. De distilleerderij bepaalt de uiteindelijke duur van het rijpingsproces van de whisky en kiest het soort vaten dat gebruikt wordt.
Hoewel de vaten goed afgesloten zijn, verdampt er elk jaar nog 2% van de alcohol omdat ze niet volledig luchtdicht zijn. De smaak van de whisky wordt ook beïnvloed door de omstandigheden buiten de vaten. De whisky’s van Athrú smaken bijvoorbeeld naar de frisse Atlantische lucht vanwege de plek waar hij wordt gemaakt. Veel distilleerderijen liggen aan zee, dus de zeelucht en de bijbehorende temperaturen beïnvloeden het karakter van de uiteindelijke whisky.
6. Bottelen
Inmiddels zijn we aangekomen bij de laatste stap in de productie van whisky. Na jaren van rijping is de whisky eindelijk klaar om gedronken te worden! Voordat het de eindconsument bereikt, moet de drank natuurlijk eerst gebotteld worden.
Whisky of whiskey, Schotse whisky vs Ierse whiskey
Is het whisky or whiskey? Het wordt vaak door elkaar gebruikt. De vroegste directe vermelding van whiskyproductie is te vinden in Schotland in 1494. In het Schotse Gaelic werd de drank ‘uisce beatha’ genoemd, terwijl het in het Ierse Gaelic ‘Uisge Beatha’ werd genoemd, wat beide ‘levenswater’ betekent. De uitspraak, ‘oesjkibah’, werd erg moeilijk gevonden door de Engelsen. Daarom werd het afgekort tot ‘uisgy’ en vervolgens verder verbasterd tot whisky/ whiskey.
In Ierland en de Verenigde Staten wordt de drank geschreven als ‘whiskey’. Omdat whiskey in de 18e eeuw voornamelijk door Ierse immigranten in de Verenigde Staten werd geïntroduceerd, behield de Amerikaanse ‘whiskey’ de Ierse ‘e’. De Schotten en Canadezen spellen het als ‘whisky’ zonder ‘e’.
Scotch Whisky vs Irish Whiskey, dit zijn een van de bekendste indelingen in whisky. Maar zijn er naast de spelling nog andere grote verschillen? De verschillen tussen Schotse whisky en Ierse whiskey zijn dat de Schotten bij de productie van whiskey gemoute gerst gebruiken (volle en zware smaak), terwijl Ierse whiskey gemaakt wordt van een combinatie van gemoute en ongemoute gerst en bekend staat om zijn zachte smaak. Het aantal keer distilleren heeft ook invloed op de smaak, waar de Schotten twee keer distilleren kiezen de Ieren ervoor om drie keer te distilleren.
Soorten whisky
Er worden wereldwijd veel verschillende soorten whisky geproduceerd. Alle whiskeysoorten hebben gemeen dat ze allemaal minstens 40% alcohol bevatten. Toch zijn er ook veel verschillen. De verschillende soorten en hun verschillen zijn de volgende:
Single Malt Whisky
Single malt whisky staat bekend als het meest prestigieuze whiskytype van allemaal. De vereisten zijn dat de whisky gemaakt moet zijn van gemoute gerst en afkomstig is van één distilleerderij, vandaar het woord ‘single’ in de naam.
Blended Whisky
De meeste whisky’s die wereldwijd geproduceerd worden zijn blended whisky’s. Kenmerkend is dat de whisky is samengesteld uit een blend van whisky’s van twee of meer distilleerderijen. Goed om weten is dat blended whisky een mix is van ongeveer 40% single malt whisky’s en 60% graanwhisky’s.
Blended Malt Whisky
Een blended malt whisky is een blend van twee of meer single malt whisky’s van twee of meer distilleerderijen. Het verschil met een gewone blended whisky is dus dat er alleen verschillende single malt whisky’s worden gemengd.
Single Grain Whisky
Een single grain whisky is een graanwhisky die afkomstig is van één distilleerderij. Er is meer vrijheid in de productie omdat er verschillende granen kunnen worden gebruikt in plaats van alleen gemoute gerst.
Single Cask Whisky
Single cask whisky wordt gemaakt en gebotteld uit één vat. Het wordt op de fles vermeld als ‘single barrel’ of ‘single cask’.
Bourbon Whiskey
Bourbon whiskey is de trots van Amerika en wordt daarom alleen in Amerika gemaakt. Dat laatste is een van de eisen, alleen dan mag de whisky ‘bourbon’ heten. Bourbon bestaat vaak uit een mix van granen, maar een vereiste is dat minimaal 51% van het gebruikte graan maïs is. Daarnaast heeft bourbon maar een minimale rijpingstijd van 1 dag, terwijl veel andere soorten whiskey minstens drie jaar rijpen.
Tennessee Whiskey
Tennessee whiskey is een speciaal soort whiskey dat qua productieproces erg lijkt op bourbon, maar met een iets andere smaak. Het verschil met Bourbon is dat Tennessee whiskey gefilterd wordt door esdoorn houtskool om de smaken zachter te maken, iets wat niet is toegestaan bij de productie van bourbon. Het komt, zoals de naam al doet vermoeden, uit de staat Tennessee.
Moving Spirits, whiskygroothandel met veel A-merk whisky’s
Met een assortiment van meer dan 2000 merken op voorraad kun je bij onze whiskygroothandel veel verschillende whisky’s vinden. Altijd 100+ merken Single Malt, 80+ merken blended en 20+ bourbon whisky’s op voorraad. In onze Sales Portal kun je 24/7 onze voorraad in real-time bekijken en binnen een paar klikken je bestelling plaatsen. Maak een account aan om toegang te krijgen tot onze whiskyvoorraad waar en wanneer je maar wilt.
Naast de bekende merken zoals Chivas Regal, Johnnie Walker, Lagavulin, Macallan en Jack Daniels, we also offer several famous whisky brands. We leveren whisky’s aan zakelijke klanten in heel Europa en daarbuiten.
